Maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA)

Afbeelding van het instrument Maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA)
De MKBA is een van de meest gebruikte en geavanceerde methoden om het maatschappelijk rendement te bepalen. Effecten worden gewaardeerd in euro's volgens richtlijnen.
Afbeelding van het instrument Maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA)
www.mkba-informatie.nl Contact
Werkwijze van het instrument

    
Een MKBA-onderzoek bestaat uit verschillende stappen (bron: algemene leidraad MKBA; zie bronnen):

Stappen MKBA

Toelichting gebruik

Een MKBA wordt meestal ingezet ter ondersteuning van besluitvorming. Het vraagt om een behoorlijk onderzoek, dat veelal door externe deskundigen wordt uitgevoerd. Effecten moeten vertaald worden naar welvaartseffecten. Hiervoor bestaan rekenregels.

Ook als opdrachtgever van een MKBA zijn er aandachtspunten:

  • Zorg dat je de methode snapt. De MKBA is een tamelijk geavanceerde methode. Volg een cursus of lees een leidraad. Wees je ook bewust van de tekortkomingen.
  • Bemoei je met de aannames. Die bepalen immers de uitkomst. Komen die overeen met je ervaring? Zijn ze goed onderbouwd?
  • Kijk ook kritisch naar het nul-alternatief. Dit vormt de vergelijkingsbasis. Wat daar wel en niet in zit is daarom van even groot belang als het projectalternatief.
  • Staar je niet blind op de eindtabel van een MKBA, waarin alle euro's onder elkaar staan. De echte waarde zit vooral in het betrokken zijn bij de totstandkoming en de bespreking van die resultaten. Die cijfers geven geen antwoord; ze zijn het begin van je gesprek.
  • Bij grote belangen: organiseer een toets aan de leidraad (zie bronnen) en/of een 'second opinion'.
Huidig gebruik

De MKBA-methodiek wordt steeds vaker toegepast, in steeds meer domeinen. Van oorsprong is de methodiek ontwikkeld voor infrastructuurprojecten.

Bijzonderheden
  • De euro’s in een MKBA bestaan uit zowel ‘echte euro’s’, die ook daadwerkelijk door iemand betaald worden, als ‘fictieve euro’s’, die alleen gebruikt worden om waarde toe te kennen aan maatschappelijke effecten.
  • Een rendement van € 1,42 wil dus niet zeggen dat er geld verdiend wordt. Wel dat de maatschappelijke waardering groter is dan de benodigde investering. Andere benaderingen zoals een ‘echte’ business case en de Effectencalculator rekenen alleen met echte euro’s.
  • Een MKBA kan geen waardering geven aan effecten waar geen getal voor te bedenken is. Met name 'zachte effecten' kunnen daardoor nog wel eens ondergewaardeerd worden. Bij een MKBA worden die als PM-post opgenomen: ze staan wel genoemd, maar zonder eurobedrag. Ondanks deze vermelding wegen ze toch minder mee.
  • Het opstellen van een MKBA is specialistenwerk. Dat kun je niet zelf. Een van de grote krachten is ook een objectief-kritische beschouwing van plannen: een goede 'bull shit detector' is het wel eens genoemd. Maar hierdoor is het ook een tamelijk kostbare methode en vooral geschikt voor de grotere investeringen.
Primaire bronnen
  • Op www.mkba-informatie.nl vind je uitgebreide informatie over de methodiek.
  • Er is een algemene leidraad voor het opstellen van een MKBA. Dit gaat ook over MKBA's in andere domeinen.
Extra bronnen
  • De Kopgroep MKBA heeft een overzicht gemaakt van MKBA's in domein van wonen en wijken: De MKBA in beeld
  • Frank van Zutphen houdt een mooi overzicht bij van uitgevoerde MKBA's
Contact

Op www.mkba-informatie.nl vind je een vragenformulier.

Doelgroepspecifiek instrument
Nee
Gevalideerd instrument
Ja
Themaspecifiek instrument
Nee